W ostatnich latach coraz więcej słyszymy i czytamy o coachingu, różnego rodzaju coachach, trenerach udzielających wielu porad i wsparcia. Na czym polega coaching, dla kogo będzie on dobrym rozwiązaniem i czym różni się od psychoterapii? O tym miałem okazję porozmawiać z Krzysztofem Łyżwińskim – coachem i psychologiem.
Proszę opowiedzieć parę słów o sobie i swojej pracy. Czym się Pan zajmuje?
Bardzo dziękuje za zaproszenie do rozmowy. Zacznę od tego, że od września tego roku nastąpiły u mnie duże zmiany. Przez ostatnie kilkanaście lat zarządzałem jedną z większych radomskich organizacji pozarządowych, zajmującą się prowadzeniem placówek edukacyjnych dla dzieci i młodzieży z mózgowym porażeniem dziecięcym. Mimo, że dzięki tej pracy miałem stabilizację życiową to jednak postanowiłem coś zmienić i po dość długich przemyśleniach podjąłem ostateczną decyzję o rozpoczęciu nowej drogi zawodowej. W ciągu ostatnich lat zrobiłem certyfikację Trenera biznesu i rozwoju osobistego oraz coachingu. Uzyskałem też tytuł magistra psychologii. Ukończyłem kilka ciekawych programów w tym min. Szkoła Liderów – Polsko Amerykańskiej Fundacji Wolność. Aktualnie jestem w trakcie nauki Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach i pewnie to nie będzie mój ostatni przystanek w zdobywaniu wiedzy w obszarze psychologii. Od 2019 wraz moją wspólniczką Anetą Kalbarczyk prowadzimy firmę szkoleniową Eneba Szkolenia Coaching, w której zajmujemy się szkoleniami z kompetencji miękkich takich jak: komunikacja interpersonalna, rozwiązywanie konfliktów, budowanie zespołu, radzenie sobie ze stresem w obecnych czasach. Duży nacisk kładziemy również na kształtowanie prawidłowych relacji w szkolnictwie, czyli: nauczyciel-uczeń, nauczyciel-rodzic, nauczyciel-nauczyciel, nauczyciel-dyrektor. Dodatkowo od września tego roku wraz Anetą Kalbarczyk i Łukaszem Banachem, wspólnie stworzyliśmy piękne miejsce – Centrum Pomocy Psychologiczno Terapeutycznej „Poza Schematem”. W naszym Centrum można otrzymać przede wszystkim pomoc psychologiczną, coachingową i rozwój osobisty. Docelowo chcemy poszerzyć naszą grupę, zapraszając osoby chętne do współpracy.
Czym jest coaching, na czym polega i dla kogo jest przeznaczony?
Coaching to przede wszystkim proces wspierania rozwoju osobistego lub zawodowego, tj. umiejętności, potencjału, wiedzy danej osoby, tak aby mogła ona osiągać wyznaczone cele (z pomocą coacha – trenera). Cały proces opiera się na aktywnym dialogu i słuchaniu. Wykorzystując różne narzędzia i techniki coach pomaga klientowi podejmować świadome decyzje i osiągać założone cele w życiu prywatnym lub zawodowym. Bardzo ważnym jest aby w całym procesie była mocno podkreślona celowość. Coaching jest przeznaczony dla ludzi, którzy świadomie chcą się rozwijać lub dokonywać zmian w swoim życiu.
Czym zatem coaching różni się od pomocy psychologicznej i psychoterapii? Niektórzy mają trudności z rozróżnieniem tych form wsparcia.
Coaching skupia się głównie na poprowadzeniu klienta do osiągnięcia wyznaczonych celów, polepszenia wyników lub w przeprowadzeniu zmiany w jakimś obszarze jego życia. Jest to więc działanie bardzo mocno nakierowane na dany cel. Pomoc psychologiczna to bardzo szerokie zagadnienie. W niej skupiamy się przede wszystkim na diagnozowaniu różnych aspektów ludzkiej psychiki: objawów, zachowań i problemów pacjenta w celu udzieleniu mu wsparcia. Mogą to być np. problemy osobiste, emocjonalne, rodzinne, itp. Psychoterapia natomiast wywodzi się z filozofii, psychologii i medycyny. Jej głównym zadaniem jest terapia i leczenie różnego rodzaju trudności i zaburzeń, np. lękowych, depresyjnych i innych.
Wspominał Pan również o terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach (TSR). Na czym ona polega?
Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach to jeden z systemów psychoterapeutycznych. Jej pierwszym kluczowym zagadnieniem jest skupianie się na teraźniejszości i przyszłości, a nie na przeszłości. Jest to terapia krótkoterminowa. Ten nurt jest mi bardzo bliski, ponieważ w pracy z klientem lub pacjentem nie skupiamy się na tym co nie działa, lecz koncentrujemy się na tym co działa i staramy się to wzmocnić. Dodatkowo Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach to szukanie u pacjenta tzw. wyjątków. Wyjątki to momenty w naszym życiu kiedy jest lepiej, kiedy coś działa, momenty w których jesteśmy w stanie coś zrobić. Zazwyczaj ludzie całą swoją uwagę skupiają na momentach problemowych, kiedy jest źle, coś im nie wychodzi. TSR pozwala dostrzec, że są gdzieś po drodze momenty w których jest lepiej i dzięki temu wszystko wokół nas lepiej funkcjonuje. Na podstawie wyjątków pacjent może dokonywać zmian na lepsze. Małe zmiany wywołują duże zmiany. TSR wychodzi z założenia, że pacjent, który zgłasza się do specjalisty po pomoc, sam najlepiej wie czego mu potrzeba, jest ekspertem od samego siebie i jest w stanie znaleźć najlepsze rozwiązania swoich problemów. Sam specjalista jest tylko narzędziem do tego, aby pacjent mógł osiągnąć swoje cele. Twórca TSR – psycholog Steve de Shazer (1989) wspominał o trzech głównych zasadach, które stanowią jej filozofię:
Jeśli coś nie jest zepsute, nie naprawiaj tego.
Jeśli wiesz, że coś działa, rób to częściej.
Jeśli nie działa, przestań to robić. Zrób coś innego.
Czasami możemy spotkać się z opiniami, że niektórzy pseudocoachowie proponują proste, szybkie rozwiązania różnych problemów, które w rzeczywistości nie działają. Mogą nawet niekiedy przynieść więcej szkody niż pożytku. Jaki więc powinien być dobry i skuteczny coach? Jakie powinien posiadać cechy, umiejętności, kwalifikacje zawodowe (wykształcenie)?
Zdecydowanie dobry coach to ten, który podąża za klientem, uważnie słucha i trafnie dobiera pytania, tak aby mogły one otworzyć klienta. Jego zadaniem jest przede wszystkim pomoc w zajrzeniu wgłąb siebie, w poszukiwaniu właściwych odpowiedzi, które będą prowadzić do wyznaczonego celu. Profesjonalny coach powinien nieustannie szkolić się i dokształcać. Z pewnością nie powinien poprzestać na ukończeniu jednego kursu czy szkolenia. W tej pracy niezbędna jest ogólna wiedza z zakresu psychologii i komunikacji interpersonalnej. Aby być dobrym coachem potrzebna jest też praktyka. Im więcej godzin pracy z drugim człowiekiem, tym więcej doświadczenia, a za tym idące większe zrozumienie dla klienta i podążanie za nim. Wszystko wymaga czasu i praktyki. Jak w każdym zawodzie.
Gdy masz jakiś problem, potrzebujesz profesjonalnej porady i od dłuższego czasu zmagasz się ze sobą, bardzo ważne jest aby wybrać się do specjalisty. Niezależnie czy będzie to coach, psycholog czy psychoterapeuta – to od nich uzyskasz wskazówkę jaki rodzaj wsparcia będzie dla Ciebie odpowiedni i gdzie powinieneś się udać. Dziękuję za rozmowę, poświęcony czas i uwagę.
Krzysztof Łyżwiński – psycholog w Centrum Pomocy Psychologiczno Terapeutycznej Poza Schematem, Trener w Eneba Szkolenia Coaching